کاربردهای هیالورونیداز در پزشکی و زیبایی

کاربردهای هیالورونیداز چیست؟

هیالورونیداز نوعی آنزیم است که به‌طور طبیعی در بدن وجود دارد و موجب تخریب و شکسته شدن مولکول هیالورونیک اسید می‌شود. هیالورونیک اسید نوعی گلیکوزآمینوگلیکان است که در بافت‌های مختلف بدن مانند پوست، مفاصل، چشم و غیره یافت می‌شود و نقش مهمی در حفظ رطوبت، الاستیسیته و ترمیم زخم دارد.

هیالورونیداز با کاهش ویسکوزیته و افزایش نفوذپذیری هیالورونیک اسید، می‌تواند سرعت جذب و انتشار داروها و مایعات را در بافت‌ها افزایش دهد.

این آنزیم در گذشته از منابع حیوانی تهیه می‌شد ولی امروزه با استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک از آلبومین انسانی به دست می آید. در ادامه  کاربردهای هیالورونیداز در پزشکی و زیبایی دارد را بیشتر بررسی می‌کنیم.

کاربردهای هیالورونیداز در پزشکی

هیالورونیداز در پزشکی برای اهداف مختلفی مانند افزایش اثربخشی داروها، کاهش درد و التهاب، تسریع ترمیم زخم، رفع انسداد لنفاوی و غیره استفاده می‌شود. برخی از کاربردهای هیالورونیداز در پزشکی عبارتند از:

• بی‌حسی موضعی: هیالورونیداز می‌تواند با کاهش ویسکوزیته هیالورونیک اسید، مانع از تجمع داروهای بی‌حسی موضعی در بافت‌ها شده و موجب شود که داروها به سرعت و به صورت یکنواخت در بافت‌ها پخش شوند. این کار باعث می‌شود که بی‌حسی موضعی سریع‌تر و با مقدار کمتری دارو ایجاد شود و همچنین مدت زمان و محدوده بی‌حسی را افزایش دهد. هیالورونیداز به خصوص در بی‌حسی موضعی ناحیه چشم، دندانپزشکی، جراحی پلاستیک و زایمان کاربرد دارد.

• تزریق داروها: هیالورونیداز می‌تواند با افزایش نفوذپذیری هیالورونیک اسید، مانع از تشکیل گرانولوم‌ها و فیبروز در محل تزریق داروها شده و موجب پخش داروها به سرعت و به صورت یکنواخت در بافت‌ها شود. این کار باعث می‌شود که تزریق داروها درد و ضرر کمتری داشته باشد و همچنین اثربخشی و سرعت عمل داروها را افزایش می‌دهد. هیالورونیداز به خصوص در تزریق داروهای شیمی‌درمانی، آنتی‌بیوتیک، آنتی‌هیستامین، پادزهر و چنین مواردی کاربرد دارد.

• ترمیم زخم: از کاربردهای هیالورونیداز آن است که می‌تواند با کاهش ویسکوزیته هیالورونیک اسید، مانع از تشکیل پوسته و زخم‌های مزمن شده و در نتیجه بافت‌های زخم به سرعت و به صورت یکنواخت بازسازی می‌شوند. این قابلیت موجب می‌شود که ترمیم زخم سریع‌تر و با کیفیت بهتر انجام شود و همچنین خطر عفونت و ناهنجاری‌های زخم را کاهش دهد. هیالورونیداز به خصوص در ترمیم زخم‌های دیابتی، بستری، سوختگی و جراحی کاربرد دارد.

• انسداد لنفاوی: هیالورونیداز با کاهش ویسکوزیته هیالورونیک اسید، مانع از تجمع مایع لنفاوی در بافت‌ها می‌شود و در نتیجه این عمل، مایع لنفاوی به سرعت و به صورت یکنواخت در لنف‌رگ‌ها جریان می‌یابد. همچنین انسداد لنفاوی و علائم و عوارض آن مانند تورم، درد، التهاب، عفونت کاهش می‌یابد. هیالورونیداز به طور ویژه در درمان انسداد لنفاوی ناشی از سرطان، جراحی و آسیب‌های ناشی از آن کاربرد دارد.

کاربردهای هیالورونیداز در زیبایی

هیالورونیداز در زیبایی برای اهداف مختلفی مانند اصلاح نتایج تزریق ژل، کاهش چین و چروک، ترمیم آسیب‌های پوستی، افزایش جذب مواد مغذی و موارد مشابه استفاده می‌شود. برخی از کاربردهای هیالورونیداز در زیبایی عبارتند از:

• اصلاح نتایج تزریق ژل: هیالورونیداز می‌تواند با تخریب ژل‌های هیالورونیک اسید که به منظور افزایش حجم آنزیم بینی، لب، گونه، چانه و موارد دیگر تزریق شده‌اند، مانع از نتایج نامطلوب و ناهنجار تزریق ژل شده و موجب از بین رفتن سریع و یکنواخت ژل‌ها شود؛ در نتیجه این عمل، اصلاح نتایج تزریق ژل سریع‌تر و با کیفیت بهتر انجام شده و همچنین خطر عوارضی مانند التهاب، عفونت، نکروز و انسداد رگی کاهش می‌یابد. هیالورونیداز همچنین در اصلاح نتایج تزریق ژل‌های نامناسب و ناهمگن کاربرد دارد.

• کاهش چین و چروک: هیالورونیداز با افزایش تولید کلاژن و الاستین در پوست، مانع از ایجاد چین و چروک شود و باعث می‌شود که پوست جوان‌تر و شاداب‌تر به نظر رسد. این کار باعث می‌شود که چین و چروک بدون نیاز به تزریق ژل یا جراحی کاهش یابد و همچنین خطر عوارض آن مانند آلرژی، عفونت و ناهنجاری‌های شکلی را کاهش می‌دهد. هیالورونیداز به خصوص در کاهش چین و چروک‌های اطراف چشم، دهان، پیشانی و موارد دیگر کاربرد دارد.

• ترمیم آسیب‌های پوستی: از دیگر کاربردهای هیالورونیداز آن است که می‌تواند با کاهش التهاب و افزایش ترمیم بافت‌های پوستی، مانع از ایجاد آسیب‌های پوستی مانند جای زخم، جای جوش، لک و تیرگی شده و پوست را صاف‌تر و روشن‌تر می‌کند. این کار باعث می‌شود که ترمیم آسیب‌های پوستی بدون نیاز به لیزر، پیلینگ و میکرودرم‌آبرژن انجام شود و همچنین خطر عوارض مانند آلرژی، عفونت، تحریک و تیرگی را کاهش دهد. هیالورونیداز در ترمیم آسیب‌های پوستی ناشی از آفتاب‌سوختگی، اگزما، آکنه و زخم نیز کاربرد دارد.

• افزایش جذب مواد مغذی: هیالورونیداز با افزایش نفوذپذیری پوست، مانع از ایجاد موانع فیزیکی و شیمیایی برای جذب مواد مغذی شده و در نتیجه مواد مغذی مانند ویتامین‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها، مواد مرطوب‌کننده و موارد مشابه به سرعت و به صورت یکنواخت در پوست جذب می‌شوند. این آنزیم باعث افزایش جذب مواد مغذی بدون نیاز به تزریق یا خوراکی انجام شده و همچنین خطر عوارض مانند آلرژی، عفونت و سوء جذب را کاهش می‌دهد. هیالورونیداز در افزایش جذب مواد مغذی مورد نیاز پوست نیز کاربرد دارد.

مزایای هیالورونیداز چیست؟

• اصلاح نتایج تزریق ژل: برخی از پرکننده‌های پوستی که برای افزایش حجم و شادابی پوست استفاده می‌شوند، بر پایه هیالورونیک اسید هستند. از کاربردهای هیالورونیداز آن است که اگر نتایج تزریق ژل راضی کننده نباشد، برای مثال بیش از حد پر شده باشد یا موجب نابجایی، کوفتگی یا عفونت شود می‌توان با تزریق هیالورونیداز، مولکول‌های هیالورونیک اسید را حل کرد و نتایج را اصلاح کرد.

• افزایش جذب داروهای تزریقی: از دیگر کاربردهای هیالورونیداز جذب بهتر و سریع‌تر داروهای تزریقی مختص نقاط خاصی از بدن است. برای مثال، هیالورونیداز می‌تواند به جذب انسولین در بیماران دیابتی، جذب مایعات در بدن، در درمان کم آبی و شوک و آسیب عروقی کمک کند.

• کاهش درد و التهاب مفاصل: هیالورونیداز می‌تواند به کاهش درد و التهاب مفاصل ناشی از سایش غضروف یا آسیب بافت نرم کمک کند. این آنزیم می‌تواند باعث کاهش فشار و افزایش حرکت در مفاصل شود. برای مثال، تزریق هیالورونیداز به مفصل زانو می‌تواند در درمان آرتروز زانو موثر باشد.

• کاهش آسیب ناشی از رفلکس اسید معده: هیالورونیداز می‌تواند به کاهش آسیب ناشی از رفلکس اسید معده کمک کند. این آنزیم می‌تواند باعث کاهش التهاب و زخم در مخاط معده و مری شود. برای مثال، تزریق هیالورونیداز به مری می‌تواند در درمان اسوفاژیت ناشی از رفلکس اسید معده موثر باشد.

• کاهش خشکی چشم: هیالورونیداز در کاهش خشکی چشم نیز موثر است. این آنزیم می‌تواند باعث افزایش رطوبت و لغزندگی در سطح چشم شود. برای مثال، قطره‌های چشم حاوی هیالورونیداز می‌توانند در درمان خشکی چشم ناشی از استفاده از لنز، آسیب عصبی، عمل جراحی یا در سنین بالا موثر باشند.

نکات مهم در استفاده از هیالورونیداز

هیالورونیداز آنزیمی مفید و متنواع است که در صورت استفاده صحیح و مناسب، می‌تواند کاربردهای متعددی در پزشکی و زیبایی داشته باشد. اما برای بهره‌برداری بهینه و ایمن از هیالورونیداز، باید نکات مهم زیر را رعایت کرد:

• مشاوره با پزشک یا پرستار: قبل از استفاده از هیالورونیداز، باید با پزشک یا پرستار متخصص مشاوره کرد و از شرایط سلامتی، حساسیت‌ها، داروهای مصرفی، اهداف و انتظارات خود از استفاده از هیالورونیداز اطلاع داد. پزشک یا پرستار می‌تواند نوع، کیفیت، مقدار و روش مناسب استفاده از هیالورونیداز را بر اساس شرایط هر فرد تعیین کند و همچنین راهنمایی‌های لازم را برای پیشگیری و مدیریت عوارض احتمالی ارائه دهد.

• رعایت اصول بهداشتی: هنگام استفاده از هیالورونیداز، باید اصول بهداشتی را رعایت و از مواد و وسایل آلوده، منقضی یا نامناسب خودداری کرد. همچنین باید محل تزریق یا ترمیم زخم را قبل و بعد از استفاده از هیالورونیداز، با ضدعفونی‌کننده تمیز کرد و از فشار، ماساژ، آفتاب‌ گرفتن و استحمام با آب گرم خودداری کرد.

• پیگیری و مراقبت: پس از استفاده از هیالورونیداز، باید پیگیری و مراقبت لازم را انجام داد و در صورت بروز هرگونه علامت یا عارضه نامطلوب، به پزشک یا پرستار مراجعه کرد. همچنین باید دستورالعمل‌های پزشک یا پرستار را درباره مصرف داروها، مواد مغذی و مواد مرطوب‌کننده به‌طوردقیق رعایت و از مصرف مواد مضر یا مخدر خودداری کرد.

• انتخاب منبع معتبر: هنگام خرید هیالورونیداز، باید از منبع معتبر و مجاز و قیمت آنزیم اطمینان حاصل نمود و از خرید یا استفاده از هیالورونیداز‌های ناشناخته، غیراستاندارد، تقلبی یا ارزان قیمت خودداری کرد. همچنین باید برچسب و اطلاعات هیالورونیداز را با دقت مطالعه کرد و از تاریخ انقضا، شرایط نگهداری و موارد مصرف و عدم مصرف آگاه شد.

منابع:

https://www.skinandwellbeingclinic.com/what-does-hyaluronidase-do/

https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/hyaluronidase-injection-route-subcutaneous-route/description/drg-20064183

https://hospexa.com/hyaluronidase-usage/

https://gloriacenter.ir/2018/02/23/what-is-hyaluronidase/